भारतमा सेनाप्रमुख, को हुन् ?

काठमाडौँ– भारतले नयाँ सेना प्रमुख पाएको छ ।

छिमेकी चीन र पाकिस्तानसँगको सीमामा देशले असंख्य सुरक्षा चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको अवस्थामा आइतवारजनरल जनरल उपेन्द्र द्विवेदीले ३० औं सेना प्रमुखको रूपमा द्विवेदीले पदभार ग्रहण गरेका हुन् ।

एक आधिकारिक विज्ञप्तिमा सेनाले जनरल द्विवेदीलाई अप्रत्याशित रूपमा योजना बनाउने र कार्यान्वयन गर्ने क्षमता भएको व्यक्तिकोरूपमा वर्णन गरेको छ। द्विवेदीको नियुक्तिमा भारत सरकारले ज्येष्ठताको सिद्धान्त पालना गरेको छ ।

द्विवेदीको जन्म १ जुलाई १९६४ मा भएको थियो । उनले सैनिक स्कूल रेवा, नेसनल डिफेन्स कलेज र युएस आर्मी वार कलेजबाट शिक्षा हासिल गरे । उनले डीएसएससी वेलिङ्टन र आर्मी वार कलेज ९महू० बाट पनि कोर्स गरेका छन् ।

यसका अतिरिक्त उनी यूएसएडब्ल्यूसी, कार्लिस्ले, अमेरिकाको प्रतिष्ठित एनडीसी समकक्ष पाठ्यक्रममा ‘विशिष्ट फेलो’ सम्मानित भए । उनले रक्षा र व्यवस्थापनमा एमफिल र रणनीतिक अध्ययन र सैन्य विज्ञानमा डिग्री लिएका छन् ।

द्विवेदीलाई परम विशिष्ट सेवा पदक ९पीबीएसएम०, अति विशिष्ट सेवा पदक ९एवीएसएम० र तीन जीओसी इन सी प्रशंसापत्र प्रदान गरिएको छ ।
द्विवेदीसँग सैन्य गतिविधिमा करिब ४० वर्षको अनुभव छ । उनी १५ डिसेम्बर १९८४ मा भारतीय सेनाको इन्फेन्ट्री जम्मु कश्मीर राइफल्समा भर्ती भएका थिए । आफ्नो लामो र विशिष्ट सेवा अवधिमा उनले विभिन्न कमाण्ड, कर्मचारी र निर्देशात्मक पदहरूमा सेवा गरेका छन् ।

द्विवेदीसँग चीन र पाकिस्तानसँगको सिमानाको राम्रो परिचालन अनुभव छ । उनले कश्मीर उपत्यका, असम राइफल्स सेक्टर, इन्स्पेक्टोरेट जनरल असम राइफल्स, भारत–म्यानमार सीमामा आफ्नो बटालियनको कमान्ड गरिसकेका छन् ।

उनले आम्र्ड ब्रिगेडमा स्टाफ अफिसर, सैन्य अपरेशन महानिर्देशनालय, सैन्य सचिव शाखा र डिभिजनल र कोर मुख्यालयमा काम गरेका छन् । द्विवेदीले ६२ वर्षको उमेरसम्म वा तीन वर्ष जुन पहिले हुन्छ, त्यसअवधिभर पदमा रहनेछन् ।

सेना प्रमुख पाण्डेको कार्यकाल ३१ मेमा सकिएको थियो तर चुनावी प्रक्रियाका क्रममा उनको कार्यकाल एक महिना थपिएको थियो । भारतीय सेनाको नियमावली, १९५४ को नियम १६ ए ९४० बमोजिम यो सेवा विस्तार गरिएको रक्षा मन्त्रालयले जनाएको छ ।

यसअघि सन् १९७० को दशकमा इन्दिरा गान्धीको सरकारमा तत्कालीन सेना प्रमुख जनरल जीजी बेवुरको कार्यकाल एक वर्ष थपिएको थियो ।

पाण्डेले ३० अप्रिल २०२२ मा सेना प्रमुखको पदभार ग्रहण गरेका थिए । उनले जनरल एमएम नरवणेको स्थान लिएका हुन् । सेना प्रमुख हुनुअघि पाण्डे उपप्रमुख थिए । पाण्डे सेना प्रमुख हुने कोर अफ इन्जिनियर्सका पहिलो अधिकृत हुन् । यसअघि भारतमा इन्फेन्ट्री, आम्र्ड र आर्टिलरी अधिकारी मात्र सेना प्रमुख बनेका थिए ।

सेना प्रमुख हुनुअघि पाण्डे पूर्वी सेनाको कमाण्डर र उत्तर–पूर्वी राज्य सिक्किम र अरुणाचल प्रदेश क्षेत्रहरूमा चीनसँगको वास्तविक नियन्त्रण रेखा (एलएसी) को रक्षा गर्न कमाण्डर भए । अण्डमान र निकोबार कमाण्डका कमाण्डर–इन–चीफ भए पनि उनले भारतीय सेनाको सेवा गरे ।